Pandemia COVID-19 znacząco wpłynęła na gospodarkę całej Unii Europejskiej (UE) oraz silnie obciążyła systemy opieki zdrowotnej poszczególnych krajów członkowskich. Z powodu zwiększonej liczby hospitalizacji, w krótkim czasie nastąpiło wzmożone zapotrzebowanie na przeszkolony personel medyczny oraz sprzęt ochronny, medyczny, laboratoryjny, itp. Instytucje publiczne, działające w oparciu o przepisy prawa, w tym prawa zamówień publicznych, zmuszone były w krótkim czasie zapewnić ogromne ilości produktów i usług zdrowotnych służące walce z pandemią. Władze krajowe i regionalne stanęły w obliczu konieczności przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się koronawirusa przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości świadczenia usług publicznych, np. gospodarowania odpadami, dostaw energii, transportu czy edukacji. Ponadto, problemy gospodarcze, będące wynikiem pandemii COVID-19, mogą wywrzeć negatywny wpływ na stan środowiska (stosowane podczas pandemii środki ochrony przyczyniają się do zwiększenia ilości odpadów (w tym medycznych), powodując konieczność podejmowania dodatkowych działań w tym obszarze.
W dniach 7-8 lipca 2022 r. w Mediolanie (Włochy) w ramach projektu GPP4Growth zorganizowane zostały warsztaty dotyczące możliwości stosowania zielonych zamówień publicznych w celu zapobiegania negatywnym skutkom oddziaływania pandemii COVID-19 i innych sytuacji kryzysowych na gospodarkę i stan środowiska w UE. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele partnerów ww. projektu: Uniwersytetu w Patras (Grecja), Fundacji Dialogu i Rozwoju Regionalnego (Malta), Prowincji Antwerpia (Belgia), Agencji Rozwoju Regionalnego Stara Zagora (Bułgaria), Województwa Łódzkiego oraz gospodarza spotkania – Regionu Lombardia.
Podczas warsztatów przedstawione zostały doświadczenia zdobyte przez Region Lombardia w zakresie wdrażania zielonych zamówień publicznych i systemu kryzysowych zamówień publicznych podczas pandemii COVID-19. System zamówień publicznych we Włoszech opiera się na przepisach określonych w Kodeksie zamówień publicznych (Dekret legislacyjny nr 50/2016). W związku z koniecznością podejmowania szybkich działań w celu ochrony zdrowia publicznego, do zamówień związanych z zakupem towarów lub usług niezbędnych do przeciwdziałania COVID-19, wprowadzono szereg przepisów upraszczających i przyspieszających stosowanie odpowiednich procedur, m.in. wprowadzono możliwość odstąpienia od obowiązku uprzedniej konsultacji z wykonawcami przewidzianej w przypadku zamówień powyżej 40 000,00 EUR i poniżej progu unijnego, dopuszczono stosowanie procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji, czy umożliwiono wypłaty zaliczek dostawcom. W czasie pandemii, zarówno we Włoszech, jak i na całym świecie, odnotowano znaczne podwyżki cen „zielonych” produktów, dlatego za szczególnie efektywne władze ww. regionu uznały zamówienia publiczne realizowane w formule wspólnych zakupów dla wielu podmiotów, co znacząco obniżyło ich cenę. Tę samą formułę realizowanych zamówień publicznych stosowano w odniesieniu do zakupów z kategorii środków medycznych, higienicznych oraz z obszaru usług publicznych – zarządzania odpadami.
Omówiono również kwestie związane ze stosowaniem zielonych zamówień publicznych podczas pandemii COVID-19: szacowanie ryzyka w zamówieniach publicznych realizowanych w Grecji, przepisy dotyczące „kryzysowych” zamówień publicznych na Malcie, propozycje rozwiązań Partnera z Bułgarii, które mogłyby spowodować wzrost udzielanych „zielonych” zamówień. Ponadto, Partner z Belgii podzielił się swoim doświadczeniem w procedowaniu zamówienia publicznego na zakup maseczek wielorazowego użytku oraz wkładów z filtrem. Województwo Łódzkie na forum wydarzenia zaprezentowało przykłady działań wspierających walkę z pandemią COVID-19, jednocześnie realizowanych z poszanowaniem środowiska: zamówienie rozpuszczalnych worków do prania na potrzeby szpitali w regionie, minimalizujących kontakt z zakażonymi, zanieczyszczonymi tekstyliami oraz całkowicie biodegradowalnych a także akcja pn. „Milion maseczek dla mieszkańców Województwa Łódzkiego”, w ramach której Zarząd Województwa Łódzkiego przekazał mieszkańcom maseczki ochronne wielorazowego użytku, zakupione od MŚP z regionu.
We wszystkich krajach partnerskich projektu GPP4Growth konieczne było wprowadzenie zmian proceduralnych, przyspieszających i ułatwiających zakup towarów i usług niezbędnych do przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się pandemii COVID-19 lub ochrony zdrowia publicznego. Procedury te dotyczyły w szczególności zakupu sprzętu medycznego, wyrobów medycznych, środków ochrony indywidualnej, czy preparatów do dezynfekcji. Partnerzy, jako szczególnie efektywną procedurę, zapewniającą uzyskanie najlepszego stosunku ceny do jakości i czasu realizacji danego zakupu, wskazali formułę wspólnych zamówień. Podkreślili również konieczność ściślejszej współpracy między organami publicznymi a dostawcami, w szczególności lokalnymi MŚP. Wskazano także na szczególną rolę digitalizacji procesu udzielania zamówień publicznych, dzięki czemu eliminowane są bariery np. wynikające z obostrzeń związanych ze stanem pandemii lub innego kryzysu, zarówno po stronie Zamawiających jak i Wykonawców.
Więcej informacji dotyczących zielonych zamówień publicznych, jak również szczegółowe sprawozdania z działań podejmowanych w ramach projektu GPP4Growth można znaleźć na stronach:
https://bruksela.lodzkie.pl/nasze-projekty/zielone-zamowienia-publiczne-na-rzecz-zasobooszczednego-rozwoju-regionalnego/,
https://biznes.lodzkie.pl/nasze-projekty/,
https://www.interregeurope.eu/gpp4growth/,
https://projects2014-2020.interregeurope.eu/gpp4growth/.
